Je kunt jezelf altijd verbeteren op het Berlage Lyceum Amsterdam

Thyamo Balhari, Meryam el Mahsani en Ikram Taki zitten in de mavo/havo-brugklas. Ze weten niet anders dan dat ze naast rapportcijfers ook een paar keer per jaar feedback van leraren krijgen. Best fijn, vinden ze. ‘Zo hoor je wat je beter kunt doen’, licht Meryam toe. Ikram vult aan: ‘Als je een oranje duimpje naar beneden krijgt voor een vak, moet je beter je best doen.’  
Maar het ergst is een rood uitroepteken. ‘Dan doe je het slecht’, legt Ikram uit. Thyamo schudt zijn hoofd. ‘Niemand is slecht, want je kunt  jezelf altijd verbeteren.’

Motivatie

Natuurlijk krijgen ze ook in de les wel eens te horen dat ze niet zoveel moeten kletsen of beter moeten opletten nu. Maar het is toch anders om dat allemaal van elke leraar per vak zwart op wit ziet staan, vinden ze. ‘Dan is het echter, en kun je ook zien of iets vaak voorkomt’, zegt Thyamo. 
Bovendien krijg je niet alleen te horen wat er niet goed gaat, maar staan er ook positieve dingen. Ikram kreeg te horen dat ze sociaal en ijverig was en dat het in de les goed te zien is dat ze leren leuk vindt. ‘Dat is fijn om te horen. Het geeft me motivatie om zo door te gaan.’
Meryam kreeg als tip om strenger te zijn bij het nakijken van haar eigen werk. Maar ook een compliment toen haar cijfers omhoog waren gegaan. 
Meestal herkennen ze zich wel in de feedback. ‘Maar ik heb ook wel eens gehad dat ik het er niet mee eens was’, vertelt Ikram. ‘Volgens de leraar deed ik niet goed mee met de les, maar ik vond van wel. Toen heeft hij dat veranderd.’  
Thyamo begint te lachen. ‘Bij mij stond er: je bent een leuke leerling, maar je moet meer opletten en laten zien dat je meedoet in de les.’ En, zo geeft hij grif toe, dat klopt helemaal. 

Ik heb moeite om me te concentreren in de les. Daar praten we dan over, hoe dat komt en hoe ik dat zou kunnen veranderen.

Thyamo - Leerling

Alleen zitten

Met hun mentoren bespreken Meryam, Ikram en Thyamo hoe ze dingen anders kunnen aanpakken. Dat gebeurt tijdens de mentorlessen, maar ook in de driehoeksgesprekken met de ouders erbij. ‘Meestal begint de mentor het gesprek, over wat er goed gaat en wat niet’, vertelt Meryam. ‘En dan maken we samen afspraken hoe we iets beter kunnen aanpakken.’  
Ikram geeft een voorbeeld. ‘Ik had als feedback bij biologie dat ik te veel aan het kletsen was met vriendinnen. Dan kun je afspreken dat je naast iemand anders of alleen gaat zitten.’ Thyamo vult aan: ‘Ik heb moeite om me te concentreren in de les. Daar praten we dan over, hoe dat komt en hoe ik dat zou kunnen veranderen. Tijdens het driehoeksgesprek hebben we toen afgesproken dat ik elke week vijf samenvattingen van lessen inlever bij de mentor. Om te laten zien dat ik wel oplet. En als ik die niet inlever, moet ik nablijven.’ Hij heeft net een eerste week achter de rug. ‘Het is nog best pittig! Maar het helpt me wel.’  

Mentoren: eerste hulp bij zelfanalyse

Noor Keuning (docent Engels) en Ariena Roode (docent art & design) zijn de mentoren van de drie brugklasleerlingen. Elke vrijdag hebben ze een mentorles, gewijd aan leren leren en thuis raken op school. Daar hoort ook het leren omgaan met de feedback uit Catwise bij. 
‘We lopen het allemaal stapsgewijs met hen door en stellen hen vooral gerust: dit helpt jou om beter te leren’, vertelt Roode. ‘Een cijfer geeft je weinig inzicht in je eigen handelen en werkhouding, maar deze feedback wel.’

De mentoren leren leerlingen daarover na te denken. ‘In Catwise kunnen leerlingen opties aanklikken, zoals “Ik heb mezelf overschat” of “Ik begon niet op tijd”, maar die zelfanalyse vinden ze soms nog wel moeilijk’, vertelt Keuning. ‘Dan vullen ze in: “Ik begon niet op tijd”, maar komen we er al pratende achter dat het eigenlijk aan iets anders ligt. Bijvoorbeeld dat ze wel op tijd beginnen, maar op een verkeerde manier leren.’  Sommige leerlingen over- of onderschatten hun eigen werkhouding. Een gesprek met de mentor helpt om beter naar zichzelf te kijken.

Ik begon niet op tijd”, maar komen we er al pratende achter dat het eigenlijk aan iets anders ligt. Bijvoorbeeld dat ze wel op tijd beginnen, maar op een verkeerde manier leren.

Noor Keunig - Docent Engels

Veel leerlingen zijn geneigd zich met klasgenoten te vergelijken: hoeveel duimpjes en hoedjes heb jij? ‘Wij leren hen om vooral naar zichzelf te kijken’, vertelt Roode. ‘En om goed te lezen welke geschreven feedback er bij staat. Wij vragen dan: herken je dat en wat betekent dat voor jou?’ 
De laatste stap is samen een actieplan formuleren, daar kunnen de brugklassers ook nog wel hulp gebruiken. ‘Thyamo had bijvoorbeeld als feedback gekregen ‘beter opletten’. Maar ja, hoe doe je dat? Toen hebben we samen afgesproken dat hij wekelijks vijf samenvattingen van een les bij mij inlevert.’ En soms besluiten ze samen een leerling aan te melden bij de Onderwijscoach, een medewerker op school die leerlingen een-op-een begeleidt die veel moeite hebben met (zelfstandig) leren.  
Het mooie vinden Roode en Keuning is dat je door samen de feedback met leerlingen te bespreken je achter dingen komt die je niet meteen ziet. ‘Bijvoorbeeld dat Meryam zo weinig vragen stelt, omdat ze verlegen is.’ 

Een cijfer geeft je weinig inzicht in je eigen handelen en werkhouding, maar deze feedback wel.

Ariena Roode - Docent Art & Design

Als docenten vullen Keuning en Roode zelf uiteraard ook de feedback in. Ze vinden dat een behoorlijke klus. ‘Maar als je ziet hoe gemotiveerd leerlingen raken door opbouwende feedback, dan weet je waar je het voor doet. Leerlingen voelen zich gezien. ’