Leerdoelgestuurd onderwijs op het Comenius College Krimpen

Wie zijn jullie en wat is jullie rol op school?

Gabi Moet: "Ik ben teamleider bovenbouw op Comenius Krimpen. Ik ben bijna 19 jaar geleden begonnen in het onderwijs als docent geschiedenis. In die jaren was ik altijd al bezig met activerende didactiek en het uitdagen van de leerlingen om verder te kijken dan de lesstof in het boek. In de loop der jaren heb ik het lesgeven uitgebreid met diverse andere taken in het onderwijs, van mentor tot roostermaker, tot onderwijscoördinator en de laatste jaren als teamleider."

Tristan Meurer: "Tristan Meurer, docent in opleiding voor het vak geschiedenis. Op het Comenius als docent maatschappijleer, geschiedenis en aardrijkskunde. Ik ben direct vanuit de havo het onderwijs binnengekomen via de Hogeschool Utrecht, dus nog maar net in de startblokken, met nog veel mooie leermomenten en onderwijsontwikkelingen te gaan."

Het koppelen van concrete leerstof aan leerdoelen helpt leerlingen én docenten om een gestructureerd beeld van het leerproces te hebben.
Gabi Moet, teamleider

Wat betekent werken met leerdoelen voor jullie?

Gabi Moet: "Werken met leerdoelen is onmisbaar in het leerproces en eigenlijk ook niet per se iets heel nieuws of vernieuwends. Al jaren werken we met eindtermen of kerndoelen. Maar dit is niet altijd duidelijk en inzichtelijk voor de leerlingen. Zeker in het begin van mijn carrière kreeg ik regelmatig de vraag ‘hoe moet ik dit leren’, of ‘hoe had ik dit kunnen weten, dit stond niet in het boek’ of ‘wat is nou eigenlijk belangrijk voor de toets’. Allemaal opmerkingen die aangeven dat de leerlingen dus niet helder hebben wat ze precies aan het doen zijn, naar welke doelen ze toe werken en wat ze uiteindelijk moeten kunnen of kennen. Het koppelen van de concrete leerstof aan leerdoelen helpt leerlingen, en docenten, om een gestructureerd en duidelijk beeld van het leerproces te hebben. Leerlingen weten wat ze moeten kunnen en docenten weten naar welk einddoel ze toe werken."

Tristan Meurer: "Wat ik merk, vooral met de tweedejaars leerlingen die er zelf meer het nut van in zijn gaan zien helpt het enorm met het bieden van structuur. Leerlingen hebben bij het vak geschiedenis vaak moeite om de kern uit geschiedenisteksten te halen. Door het gebruik van leerdoelen maak je datgene wat de leerlingen moeten weten stukken concreter en behapbaarder. Leerlingen gaan aan de slag met de leerdoelen om hun samenvattingen, opdrachten en stukken tekst uit te werken, dat geeft hen duidelijkheid."

Hoe past het werken met leerdoelen binnen jullie visie?

Gabi Moet: "Onze visie richt zich op de spreekwoordelijke achterkant van het diploma. Niet alleen de resultaten in de vorm van cijfers zijn belangrijk, ook de groei, het leerproces en de soft skills zijn een belangrijk onderdeel van het leren. Om dit kaart in te brengen en om dit te begeleiden is het van wezenlijk belang om leerlingen te helpen met een einddoel te schetsen en ze te helpen om stapsgewijs eigenaarschap te nemen over hun eigen leerproces."

Hoe kwamen jullie bij Catwise uit?

Gabi Moet: "We werken ondertussen met meerdere, digitale, platforms om alles in kaart te brengen. Een ELO, Teams, de digitale versie van de lesmethodes, en nog veel meer. We zochten dus naar iets dat niet per se iets extra’s zou zijn, maar gemakkelijk in te bedden zou zijn in ons huidige digitale ecosysteem. We werkten al met Catwise leerlingbespreking en toen we zagen dat er ook mogelijkheden waren om ons leerdoelgerichte onderwijs hier een plaats te geven waren we direct enthousiast. We waren al erg tevreden over leerlingbespreking en leerlingen en collega’s waren al gewend om hiermee te werken. Eén platform voor meerdere doeleinden was een mooie meerwaarde."

Wat gaf voor jullie de doorslag om met Catwise Leerdoelen te starten?

Gabi Moet: "Naast dat we het platform ook gebruiken voor de leerlingbespreking en portfolio module, en er dus geen extra platform voor leerlingen bijkomt, is vooral de gebruiksvriendelijkheid doorslaggevend geweest. Eerdere platforms die we getest hebben vroegen een enorme tijdsinvestering van de collega’s, voor niet direct een grote meerwaarde in de lessen. Catwise leerdoelen is erg overzichtelijk, zodat het voor docenten zo gepiept is om leerdoelen aan te maken. Daarnaast is dit binnen een paar klikken klaar te zetten in een planning en voor de leerlingen inzichtelijk. Ook het overzicht van behaalde leerdoelen is helder en to-the-point, een docent ziet in een keer in hoeverre een leerling de doelen heeft behaald."

Catwise biedt één platform voor leerdoelen, portfolio én feedback. Dat maakt het cyclisch werken overzichtelijk en werkbaar.
Gabi Moet, teamleider

Hoe gebruik je de module in de praktijk?

Tristan Meurer: "Ik zet het in tijdens formatieve checks. Door de leerlingen mee te nemen in het controleren van de leerdoelen maak je voor zowel jezelf als de leerling duidelijk waar we op dat moment staan. Dat probeer ik op vaste momenten te doen en dus te combineren met formatieve checks."

Wat merk je in de praktijk: hoe reageren collega’s en leerlingen op het werken met leerdoelen?

Gabi Moet: "Het werken met leerdoelen heeft voor zowel collega’s als leerlingen voor structuur en overzicht gezorgd. Het dwingt je om met backwards design te werken, waarbij het einddoel leidend is voor de weg ernaartoe. Om leerlingen vervolgens eigenaarschap te laten nemen over het leerproces is het nodig dat er keuzemogelijkheden aangeboden worden en dat er in de lessen actief gewerkt wordt en dat er formatief geëvalueerd wordt. Ik merk dat collega’s hierdoor gerichter, en meer in samenspraak met elkaar, met studiewijzers en de inrichting van hun lessen bezig zijn. Leerlingen kunnen individuele coachgesprekken beter aangeven waar ze mee bezig en waar ze aan willen werken, hier kunnen de coaches ook gerichter begeleiding bieden. Een mooi voorbeeld is een collega die aangaf er kritisch te zijn over het werken met leerdoelen, maar na dit een periode te hebben toegepast en een toets afgenomen te hebben over de gehele linie hogere resultaten zag ten opzichte van hetzelfde onderwerp het voorgaande jaar. Tevens waren de leerlingen meer gemotiveerd voor de lessen."

Tristan Meurer: "Ik merk dat de eerstejaars leerlingen het gebruik ervan nog lastig vinden. Vooral het gedeeltelijk zelfcontrolerende aspect hiervan. De Tweedejaars daarentegen reageren enorm positief. Het biedt hen structuur om het leren en lezen van de geschiedschrijving makkelijker te maken. Het helpt dus met kaderen en het bieden van structuur."

Leerlingen komen met gerichtere vragen, gebaseerd op de leerdoelen. Je ziet dat ze daardoor precies weten wat er van hen verwacht wordt.
Tristan Meurer, docent Geschiedenis

Wat vind jij prettig of onderscheidend aan Catwise Leerdoelen?

Tristan Meurer: "Standaardisatie. Omdat leerdoelgericht vakonderwijs een must is op het Comenius Krimpen, maar de manier waarop niet volledig vaststaat, merk je dat veel collega’s het op hun eigen manier doen. Dit zorgt ervoor dat bij de leerling heel veel verschillende vormen van leerdoelgericht vakonderwijs worden toegepast. En ik merk dat dit nog weleens voor onduidelijkheid zorgt. Tijdens de briefing van Catwise onder het docententeam merkte ik dat dit punt ook zeker ter sprake kwam. Standaardisatie van het leerdoelgerichte proces. Dat zou het effect kunnen versterken en de tijd die het proces kost kunnen doen verminderen."

Welke effecten zie je sinds de start met de module?

Gabi Moet: "Collega’s zijn erg enthousiast over de module, waardoor ze ook daadwerkelijk gestart zijn met het implementeren van de leerdoelenmodule in hun lessen. Andere platforms waren soms zo ongebruikvriendelijk dat het niet haalbaar was om deze in de praktijk te gebruiken. Nu merken we dat leerlingen tijdens lessen makkelijk aan kunnen geven welke doelen ze behaald hebben en dat een docent daar snel op kan sturen en zijn/haar lessen daarop vorm kan geven om effectief te differentiëren. Ook zien we dat leerlingen steeds beter in staat zijn om voor zichzelf in te schatten in hoeverre ze een leerdoel daadwerkelijk beheersen."

Tristan Meurer: "Ja, veel leerlingen die in het eerste jaar moeite hadden met het vinden van de kern voor het vak geschiedenis hebben dankzij het gebruik van leerdoelen veel meer structuur. Ze vatten de leerdoelen samen, zien de leerdoelen direct terug in de summatieve toetsen en dat heeft tot positieve resultaten geleid."

Hoe zie je de verdere doorontwikkeling van de module?

Gabi Moet: "Een belangrijke voorwaarde voor ons is dat doorontwikkeling van de module de gebruiksvriendelijkheid niet in de weg komt te staan. De simpelheid waarmee leerdoelen aan te maken en klaar te zetten zijn is een belangrijk onderdeel om met deze module te werken. Verder zou het erg mooi zijn om als docent in één keer een duidelijk overzicht te hebben van alle doelen per leerling, en als mentor een overzicht van je mentorklas."

Tristan Meurer: "Binnen de school hoop ik dat de module Leerdoelen voor standaardisatie gaat zorgen en dat het een handvat biedt voor collega’s die nog niet volledig opgestart zijn met Leerdoelgericht vakonderwijs. Het fijne van de pilot die we aan het draaien zijn is dat we direct contact hebben om eventuele problemen aan te kaarten. Zo zijn er meerdere punten die we direct hebben kunnen aankaarten. Met de feedback van docenten aan de slag gaan en gezamenlijk het programma tot een positieve toevoeging van onze dagelijkse onderwijspraktijk maken. Dat lijkt mij een heel mooi streven."

Door het gebruik van leerdoelen wordt de geschiedschrijving voor leerlingen behapbaar en concreet.
Tristan Meurer, docent Geschiedenis

Tot slot

Gabi Moet: "Het werken met de leerdoelen module heeft voor ons tot nu toe een hoop opgeleverd, maar het blijft een pilot met vallen en opstaan. Vooral de toepassing van de module in de daadwerkelijke lessen is iets waar we met elkaar mee experimenteren. Laat je leerlingen in de les dingen invullen, is het huiswerk of bewaar je het tot een check voor de toets? Allemaal zaken die de secties met elkaar uit moeten zoeken en uit gaan proberen. De begeleiding en de hulp door Catwise zelf is echter erg waardevol geweest. We zijn goed voorgelicht en geholpen met een startbijeenkomst en implementatiesessie, en gedurende traject kunnen we onze feedback en verbeterpunten delen, die zo snel mogelijk opgepakt worden."

Tristan Meurer: "Hetzelfde geldt voor mij. Het blijft zoeken naar de juiste balans in de lespraktijk, maar het biedt echt meerwaarde. Ik kijk uit naar hoe we dit als school verder gaan doorontwikkelen."

Meer weten over Catwise Leerdoelen? Bekijk het webinar op de pagina Leerdoelen.