Reflectie als kracht op het Stedelijk Dalton Dordrecht

Martijn Pieterse, rector van het Stedelijk Dalton Dordrecht, is een daltoniaan in hart en nieren. ‘Ik sta helemaal achter de woorden van grondlegster Helen Parkhurst: “Dalton is a way of life.” Het gaat erom hoe je dingen aanpakt, op school én in het leven.’

Voor dat ‘aanpakken’ zijn de vijf pijlers van het daltononderwijs richtinggevend: vrijheid & verantwoordelijkheid, samenwerken, zelfstandigheid, reflectie en effectiviteit. ‘We proberen onderwijs te geven waarin we leerlingen leren verantwoordelijkheid te nemen, afwegingen te maken en daarbij ook rekening te houden met anderen. En we willen hen meegeven dat reflectie een enorme kracht is voor je school, je werk en je leven.’ 

Je gezien voelen

Binnen deze waarden begonnen de traditionele rapportvergaderingen steeds meer te wringen. Die waren weinig effectief, vonden leraren. ‘Je hoorde clichés als X moet harder werken, maar feitelijk was onze bespreking nauwelijks gericht op welke acties leerlingen konden ondernemen om hun leren te verbeteren’, vertelt Pieterse.

Voorheen bespraken we alleen leerlingen waar iets mee was, andere kregen niet of nauwelijks aandacht. Het mooie van iedereen feedback geven, is dat elke leerling zich gezien voelt.

Martijn Pieterse - Rector

Daarom startte de school vijf jaar geleden met Catwise (toen nog: Leerlingbespreking). Als belangrijke verbetering noemt Pieterse dat elke leerling nu feedback krijgt. ‘Voorheen bespraken we alleen leerlingen waar iets mee was, andere kregen niet of nauwelijks aandacht. Het mooie van iedereen feedback geven, is dat elke leerling zich gezien voelt.’

Bovendien nodigt de feedback uit tot reflectie. ‘We hadden op school al reflectiegesprekken, tussen mentor, leerling en ouders en die hebben nu een nieuwe impuls gekregen’, vertelt Pieterse. ‘Leerlingen kunnen nu nog beter reflecteren op wat er wel en niet goed gaat en wat ze gaan doen om dingen te verbeteren.’ 

De school knoopt daar een doorlopende leerlijn reflecteren aan vast: in het begin heeft de mentor nog de regie in deze gesprekken, maar die verantwoordelijkheid komt steeds meer bij de leerling te liggen: waar sta je als persoon en waar wil je naartoe? Helemaal Dalton dus. En dat vond de Daltonvereniging ook: bij de visitatie van de school was er veel waardering voor deze aanpak. 

Zelf doen

Op dit moment schrijft nog niet elke leerling een actieplan, of reflectieverslag zoals de school het noemt. Daar wil ze wel naartoe en daar gaan mentoren leerlingen ook bij begeleiden, aldus Pieterse.  
Ook dat sluit weer naadloos aan bij de waarden van het daltononderwijs. ‘Die waarden zijn gekoppeld. Als je gaat reflecteren op je eigen studiehouding en wat er wel en niet goed gaat, word je je bewust van je eigen kunnen en word je ook zelfstandiger’, vertelt Pieterse. ‘Die laatste horde, het schrijven van een actieplan om verder te komen, is ook een kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Het maakt je tot een zelfstandig en zelfbewust persoon.’

Als je gaat reflecteren op je eigen studiehouding en wat er wel en niet goed gaat, word je je bewust van je eigen kunnen en word je ook zelfstandiger.

Martijn Pieterse - Rector

Daarover bestaan overigens nog wel eens misvattingen. Zo vragen ouders: kan mijn kind wel omgaan met die vrijheid? Maar wij gooien leerlingen niet in het diepe. Een leerling krijgt pas meer vrijheid als hij of zij laat zien dat hij die verantwoordelijkheid aan kan. Zolang dat nog niet het geval is, kijken wij: wat heeft iemand nodig om het wel zelf te leren doen? Vrijheid moet je echt leren.’  

Aandachtspunten

Ook voor leraren zijn er aandachtspunten. ‘We moeten onze feedback echt actiegericht en leerlinggericht verwoorden’, stelt Pieterse. ‘Voor pakweg honderdvijftig leerlingen goede feedback schrijven is veel werk. We moeten oppassen dat het niet verzandt in clichés waar we nou net vanaf wilden.’ 
Verder blijft het zoeken naar de juiste balans tussen fysieke en digitale leerlingbesprekingen. Op dit moment geeft de school in het eerste en derde kwartaal digitale feedback, beide gekoppeld aan reflectiegesprekken. In het laatste kwartaal handhaaft de school de fysieke overgangsvergadering. ‘Maar dat doen we nu wel op een andere manier. De mentoren doen met de teamleider een voorstel over wie wel en niet overgaat. In de vergadering gaat het dan alleen over leerlingen waarover een of meer leraren het niet eens zijn met het voorstel.’

Wat Pieterse betreft zou de feedback op termijn uitgebreid mogen worden naar de vijf daltonwaarden: waar sta je en wat laat je zien in de les? ‘Dat zou heel interessant zijn, ook om te zien wat leerlingen daar zelf over zeggen.’ Hij moet terugdenken aan zijn eigen schooltijd, op een gymnasium. ‘Daar draaide alles om kennis. Hier is veel meer vrijheid om te werken aan wie je bent als persoon. Daar werken we aan en dat vind ik heel mooi.’